עס איז דער זעלבער לייטער

(געשריבן געווארן פארן “גליונות לש”ק פ’ חקת)

אין געשעפט שטייט מעכל און טענה’ט מיטן געשעפטסמאן, באקוקנדיג דעם גרויסן לייטער וועלכן ער וויל איינהאנדלען. ער פארשטייט שוין אז מיט אט דעם דויערהאפטיגן לייטער וועט ער קענען ארויף קריכן אויפן דעכל פון זיין כאטקע צו פאררעכטן די קליינע תיקונים צו גרייטן זיך צום ווינטער, ער וויל נאר וויסן אויב קען אים דער געשעפטסמאן אנווייזן אויף אן גוטן לייטער צו קענען דערנאך אראפקריכן אויך.

 

דער געשעפטסמאן איז מסביר, זעהענדיג מיט וואספארא תנא קמא ער האנדלט דא, אז אט דעם זעלבן לייטער וואס דו נוצט ארויפצוקריכן, קענסטו גלייך דערנאך נוצן אויף אראפצוקומען אויך.

 

מעכל פארשטייט נישט, וויאזוי איז מעגליך? דער לייטער גייט דאך אויף ארויף???

 

עס נעמט אמאל עקסטערע כוחות צופרידן שטעלן א קליענט, נעמט דער געשעפטסמאן דעם לייטער און לייגט עס אראפ אויף דער ערד, און ווייזט פאר מעכל’ן, מ’קען אויף דעם לייטער גיין און שפאצירן, און קיינמאל נישט אנקומען ערגעץ אין די הייעך, אויב לייגט מען נישט דעם לייטער אויף ארויף, און מ’שפאצירט מיט די פוסעלעך צום העכערן טרעפל. ווידעראום אויב לייגט מען די פוס צום נידעריגן טרעפל, דאן וועט מען בעל כרחך גיין אויף אראפ…

 

איין זאך מאכט זיכער דער געשעפטס מאן מסביר זיין פאר מעכל’ן: אויב לאזט מען אפ די צוויי הענט פונעם לייטער ווען מ’קריכט דערויף, דאן גייט מען זיכער אויף “אראפ”…

 

נאך א לאנגע משא ומתן האט מעכל ארויסשפאצירט שטאלץ מיט דעם גאר געלונגענעם געשעפט פון צוויי לייטער’ס פארן פרייז פון איינס.

 

– – – –

 

די פרה אדומה איז א חק בלי טעם, עס איז נישט פאר אונז צו פארשטיין פונקטליך וואס איר טעם איז, אבער מיר ווייסן אז עס איז מטהר טמאים, און מטמא טהורים, און פאר דעם פשוט’ן מענטשליכן שכל פארשטייט זיך שווער וויאזוי איז מעגליך אז די זעלבע ריינע קוה, די מקור פון מטהר זיין, איז גאר מטמא אין די זעלבע צייט.

 

די הייליגע תורה איז אונז אן אנווייזער אין אלע אונזערע וועגן. עס איז די זעלבע הייליגע תורה וואס לערנט אונז אז מיט יעדן חפץ און אין יעדע צייט קען דער איד וואס איז א הולך גיין אדער ארויף אדער אראפ מיט די זעלבע פעולות.

 

אלזא א איד האט א כלי וועלכע ער האט געקויפט צוליב געשעפטן, ער קען דערמיט טוהן זיינע פליכטן און ווידעראום מיט די זעלבע כלי קען ער נעבעך זיין יורד עד שאול תחתי’, מ’דארף שטעלן טריט אויף ארויף כדי צו קענען שטייגן, און ליידער אויב שטעלט מען טריט אויף אראפ אדער לאזט מען נאך פון זיך אנכאפן מיט ביידע הענט דאן טראסקעט מען גאר טיעף.

עס ווערט פארציילט אז הרה”צ בעל שומר אמונים זצ”ל איז געווען אין די צייטן פון די ערשטע וועלט מלחמה אין פעסט, און ער איז געגאנגען א יעדען צופרי פארן דאווענען זיך טובל’ן אין א קאלטע מקוה, און עס איז געווען א ווייטע מהלך, און די פעסטער גאסן האט זיך געווירבעלט מיט פריצות, ווי פארשטענדליך האט הרה”צ רבי אהר’לע אריינגעלייגט א גרויסע עבודה זיך צו היטן די אויגן.

און ער האט געזאגט אז די מסירת נפש’דיגע עבודה גייענדיג צו די מקוה און אויף צוריק איז אים גורם א גרעסערע טהרה אסאך מער ווי די מקוה אליין… און אסאך יארן שפעטער פלעגט ער זיך אויסדרוקען מיט בענקשאפט ווי נעמט מען אהער די פעסטער גאסן?

 

עס איז אזוי מיט יעדן הינזיכט, א איד א הולך, דארף זיך אלס אנכאפן מיט ביידע הענט און היטן זיך פון פאלן ח”ו.

 

האטס א פרייליכן שבת

 

א מחלוקה אן קיין געמיינדע

(געשריבן געווארן עקסקלוסיוו פאר “גליונות לש”ק” פ’ קרח)

אין א קליין שטעטעלע ווי די גאנצע קהלה לעבט זיך צוזאמען, מיט איין רב און איין ראש הקהל, און אלע אנדערע פונקציעס ווערן אויך איינפאך געפירט דורך איינצעלנע ממונים פון צווישן די קליינשטעטעלשע אידן, איז אמאל פארגעקומען א געפעכט אין ביהמ”ד ביים מערב וואנט צווישן די פשוטע’רע פאלקס אידן, אין וועלכן עס האט איינער פון די עמך אידן דערקלערט אז דער רב פון שטאט פארשטייט בכלל נישט זיינע געברויכן, און ער דערקלערט זיך אלס רב פון שטאט, צו ערפילן דעם חלל וואס איז יעצט פארהאנען.

פארשטייט זיך אז צו געלעכטער דארף מען נישט קיין סיבה, און עס איז געווען לעבעדיג ביי די אידעלעך, מ’האט זיך איזדיקעוועט מיט דעם אידל און נישט געלאזט קיין געלגענהייט אן אים דערמאנען אז ער איז גאר דער רב פון שטאט.

די שטאט איז ווייטער געפארן על מי מנוחות, און וואלט ווייטער אזוי געהאלטן לאנגע יארן ווען נישט איין טאג האט זיך אויפן מזרח וואנט געשאפן א שפאנונג צווישן די געמיטער און איינע פון די בנש”ק’לעך פון פריערדיקן רב האט דערקלערט אז מ’האט אים באקריוודעט מיטן כסא הרבנות, און דאס פאלק האט זיך אנגעהויבן צו מישן אינעם געמויזעכטץ און עס איז אריינגעקומען דער שטן מרקד און צעטיילט די מיינונגען, אזש ביז ס’איז געגאנגען קלעפ אין ביהמ”ד, און האט געברויכט אינטערווענץ פון גאר אסאך ארבייט.

מיר וועלן לאזן די אידן זיך אויסקומען, אבער ארויס נעמען א גאר וויכטיגן נקודה אין דעם ענין פון מחלוקת וואס מיר לערנען די וואך אין די פרשה.

די מחלוקת פון קרח קעגן משה רבינו ווערט פאררופן דורך חז”ל אלס מחלוקת קורח ועדתו, און עס איז מיר אלס שווער געווען פארוואס איז דאס אזוי? פארוואס ווערן די מרגלים נישט אנגערופן אלס מרגלים ועדתם? עס איז דאך פונקט אזוי געווען אידן פארוויקלט אינעם חטא פון די מרגלים ווי אין דעם מחלוקה פון קרח.

א מחלוקה איז איינס פון די איינציגע חטאים וועלכע ווערט געפירט דורך די ארומיגע. איינמאל אקטיוויזירט, דארפן זיין די נושאי כלים צו טראגן די מחלוקה ווייטער, ווייל אז נישט וועט עס איינשלאפן און דער אלבאקאנטער שטן מוז אנהייבן פון דאסניי.

ווען קרח וואלט געקריגט מיט משה רבינו און נישט געהאט די עדה אידן וואס האבן אנטייל גענומען דערינען וואלט זיך עס געקענט ענדיגן ווי ביים אידל אויף מערב וואנט, און כלל ישראל וואלט נישט דורכגעגאנגען די שרעקליכע מגיפה און אלע אנדערע ליידן וואס זענען געקומען אלס רעזולטאט פון די מחלוקה. ווייסט דאס אבער דער שטן, און מאכט זיכער ס’זאלן זיך יאווענען אזוינע וואס נעמען זיך אן פארן גערעכטיגקייט, און מיינען טאקע נאר גוט, און פארשטייען גארנישט אנדערש, אבער פארשטייען אויך נישט אז נישט אלעס קען מען פארשטיין מיט איין מח’ל.

דאס לערנט אונז די וואכעדיגע פרשה, די מחלוקת פון קרח איז געווען “ועדתו” אז ער האט געהאט א געמיינדע מיט זיך. און עס קומט אונז לערנען אז נישט קיין חילוק ווער עס איז גערעכט, לוינט נישט צו זיין אין די געמיינדע! ווייל א פלעמעלע וועט אויסצאנקען, אבער א פלאם פייער וועט זיך פארשפרייטן, און די פאלגן זענען גאר מסוכן.

עושה שלום במרומיו הוא יעשה שלום עלינו. האט א גוט לעכטיגן שבת.

דאס ביסעלע תמימות

דאס ביסעלע תמימות – גענעראל פארזאמלונג

ביים הויכן גענעראל אין ביורא, קומט פאר א “גענעראל פארזאמלונג” פון אלע גענערעלער און אלע נידריגע און העכערע ראנגיקע מיליטערסלייט, די וואס ברענגען די אינפארמאציע פון געוויינליכע און אומגעוויינליכע, באוואוסטע און אומבאוואוסטע קוועלער, דא איז יעצט די סמעטענע פונעם מיליטער, מ’האט א איינס אין א גאר לאנגע תקופה סארט אסיפה, ביי וועלכן גאר וויכטיגע מלחמה פלענער דארפן ווערן אויסגעשמועסט בעפאר די מלחמה גייט אריין אין פארע.

ביים רינדיגן טיש זיצן די פארקנייטשטע שטערנ’ס מיט באגילדעטע בגדים פיהל מיט מעדאלן, און ווייגערן זיך אויף קליינע און אומנויטיג אויסזעהענדיגע דעטאלן איבער דעם בעפארשטייענדן קריג, די גענעראלן קענען זיך שטעלן אויף א קליינעם דעטאל ווי א נאמען פון א גאס ביי וועלכן אראפצושטעלן א וואך, אדער גאר אפי’ איבער דעטאלן אין די קליידונג פון נידריג ראנגיקע סאלדאטן, אלעס קומט יעצט אויפן טיש ארויף.

ארום און ארום שטייען מיט עהרע די וואס ווערן אויסגעפרעגט איבער זייערע באקאנטשאפן וואס זיי האבן וואכן און חדשים געזאמלט, אלעס צו קענען זיך שטעלן צו דעם פארהער פון די גענערעלער, און ענטפערן אקוראט מיט פונקטליכע און דאטולירטע אינפארמאציע.

עס איז געקומען די רייע פאר א גרופע פון שפיאנען וועלכע האבן געמאכט לעצטע מינוטיגע שפיאנאזש אויף דעם שונא’ס מיליטערישע איינריכטונגען, און שטייען דא גרייט איבערצוגעבן זייערע געפינסן ביים שונא.

עס שטעלט זיך אויף דער הויפט פון די גרופע און פאנגט אן אראפצולייגן פאר די גענעראלן אלס וואס זיי ווייסן איבער דעם שונא, און אט פאסירט דאס אומערווארטעטע. דער הויפט נעמט זיך פארלייגן פלענער און געדאנקען, און ווי אויך לייגט ער פאר מיט זיכערקייט אז ס’איז נישטא קיין שום וועג צו געווינען דעם שונא. ער לייגט פאר זיין מיינונג, און ער דעקט מיט אנעקטאדן און עפיזאדן פון וואו ער נעמט זיין שטעלונג. אבער נאך פאר ער ענדיגט, ווערט ער אראפגעשטעלט פון אמט, און מיט גרויס כעס ארויסגעשיקט. דער גענעראל ווי נישט מיט זיין שטימע זידלט און שימפט, דער עולם קאכט, א מין חוצפה פון א שפיאן, ווער האט דיך געפרעגט צו מ’גייט יא אדער נישט געווינען? צו מ’זאל גיין אין מלחמה צו נישט? סך הכל דארפסטו איבער געבן דיינע קראנטע אינפארמאציע און לאזן די באשלוסן פאר די גענעראלן.

***

משה רבינו דער גרויסער גענעראל שיקט ארויס די מרגלים, עס איז דאך א פשוטע’ר השתדלות אזוי ווי יהושע בן נון האט געטוהן בשעתו, טראץ וואס ס’איז נישט געווען קיין שום חסרון אמונה, צו פירן די מלחמה מיט די טכסיסי מלחמה, און מיט אלע צוגעהערן. 

די מרגלים קומען צוריק מיט “באשלוסן”, זיי זענען מכריע צו מ’קען יא אדער נישט גיין קיין ארץ ישראל, זיי נעמען א שטעלונג נישט אין די ראמען פונעם תפקיד וואס מ’האט זיי געגעבן. און דערפאר האט זיך געענדיגט אזוי ביטער די פרשה פון די מרגלים.

עס פארלאנגט זיך פון א געטרייען סאלדאט דאס ביסעלע תמימות, נישט אלעס פארשטיין, נאר טוהן דעם תפקיד בשלימות. 

***

עס קומט אמאל א כרוז פון די מנהיגי הדור, אדער א קול קורא פון רבנים, און א פארלאנג באיזה תיקון שיהי’ וואס די עיני העדה האבן איינגעזעהן מעורר צו זיין אדער מתקן צו זיין. מיר אידן האבן א תפקיד, אויסצופירן אונזער תפקיד און נישט ברענגען קיין באשלוסן. מיר דארפן זיך באנוצן מיטן ביסעלע תמימות צו קענען אויך טוהן וואס פארלאנגט זיך פון אונז אן קיין איבריגע פארשטאנד נאר ווייל אזוי האט די תורה באפוילן.

האטס א גוט שבת

(געשריבן פארן גליון “גליונות לש”ק)