אינפרעסטראקטשאר

זינט די פרעזידענטליכע וואלן אין אמעריקע ווען פרעזידענט דאנעלד טראמפ ירום הודו איז ערוויילט געווארן צו פירן דעם לאנד, האב איך אנגעהויבן מער צו קלערן איבער אן ענין וואס בעפאר דעם האט מיך קנאפ אינטערסירט.

דער פרעזידענט האט כסדר גערעדט פון די אמעריקאנער אינפרוסטראקטשור, און ווי ער גייט דאס פאררעכטן. איך אלס אן ערליכער און אידישער בירגער זעה איך אלס יעדע זאך וואס פאר די שרים ומלכים פאלט איין אין קאפ אלס א טובה פאר כלל ישראל, איך פרוביר אלס ארויסצונעמען וויאזוי די לב מלכים ושרים ביד ד’ איז אלס לטובת כלל ישראל אמאל זעהט מען די טובה קלארער אבער אלס ווייסט מען דאך אז אלעס איז לטובה.

איך האב געזוכט גלייך צו טרעפן וויאזוי דאס פאררעכטן די אינפראטרוקטשער וועט אפעקטירן כלל ישראל, און כדי דאס צו קענען פארשטיין האב איך מיך געמוזט מעלדן צו מיין חבר מענדל.

מיין חבר מענדל איז א יודע ספר, און אויך גאר באקאנט מיט די ענגלישע טערמינען וואס פאר א יו טי עי גראדואירטער קען ער גאר באצייכנט ווערן אלס א תלמיד חכם עצום, ער ווייסט מיר צו זאגן א חילוק צווישן די עלעקטארעל קאלידזש און סתם א קאלידזש. ער ווייס מיר צו זאגן פונקטליך וואס די חילוק פון קאנגרעס און קענגעראו’ס.

ער איז נישט סתם א שמועסער. ווען מ’רעדט פון לעגאלע טערמינען איז ער אלס דער בעסטער אין די זאכן ווייל זיין מוטער פלעגט ארבייטן ביי די סאושעל סערוויסעס און אזוי איז ער אלס געווען אויסגעשטעלט צו די טערמינען מיט וועלכע ער איז אויסגעוואקסן אין די יונגע יארן.

ווען מ’האט געשמועסט אין ביהמ”ד אז א אינגערמאן וועלכער האט זיך פארפלאנטערט מיטן געזעץ איז ארויס אויף בעיל, האט ער בנועם שיחו מסביר געווען אז בעיל איז בכלל נישט א זאך אויף וואס מ’קען גיין, עס איז נאר אזא לשון מליצה, באמת מיינט עס אז מ’גייט ארויס פון תפיסה מיט א סומע געלט אריינגעלייגט אלס משכון. אה וואס טוה איך ווען איך האב ווען נישט מענדל’ן…

אלזא פרעג איך מענדל’ן וואס איז די אפטייטש פון “אינפרעסטראקטשאר”… איך הער אז דער פרעזידענט גייט עס פאררעכטן, און איך וויל וויסן צו דאנקען דעם באשעפער מיט א קלארן פארשטאנד פון די טובה וואס מיר באקומען דא פון דעם פרעזידענט.

מענדל פרעגט מיך צו איך דרייוו? איך זאג אים אז יא, זאגט ער מיר אז אין קורצן קען ער מיר נאר געבן איין קליינעם משל. אט נעם למשל דעם עף. די. אר. וועלכעס פירט קיין מאנהעטן און צוריק, ביזטו שוין אמאל דערויף געפארן?

אודאי! שוין אסאך מער ווי איך האב געוואלט, אמאל ווען איך וויל זיין דערויף פאר 10 מינוט בין איך געוויינליך פארבינדן דערמיט אויף א דריי פערטל שעה אדער מער. אודאי ווייס איך.

אט טאקע דאס רופט מענדל אויס ספאנטאן מיינט דער פרעזידענט, אויב וועט ער פאררעכטן דעם אינפראסטראקטשאר וועט דער עף די אר זיין געבויט אויף אן אופן וואס מ’וועט נישט פארקן דארט קיין ריזיגע אראנדזשע טראקס אלעמאל אויף די אנדערע זייט, און מ’וועט קענען נוצן מערערע זמנים פון יאר אלע ליניעס אן קיין שום אפהאלט, און דאס וועט מאכן מ’זאל נישט מוזן פארברענגען אזויפיל צייט אין אומגעצייטיגטע טרעפיק.

אהא, איך פארשטיי שוין. אלזא אינפרוסטרוקטשור איז צו בויען פארקינג לאט’ס פאר די ריזיגע טראקס?

ניין ניין, עס איז איבערבויען די גאנצע געבוי פון די וועגן און שטעגן אין די אמעריקאנער שטאטן אויף אן דויערהאפטיגען אופן נישט צו דארפן איבערבויען יעדע פאר חדשים.

און וואו וועט דער עולם פארן בשעת מ’בויט איבער די אלע וועגן און שטעגן?

מענדל ענטפערט, עס וועט זיין א שווערער דורכגאנג, מ’וועט האבן טרעפיק…

לאמיך אפ מענדל, דאס איז נישט קיין מהלך, איך זעה נישט קיין שום טובה פאר כלל ישראל דורך דעם וואס מ’וועט זיך נעמען “איבערבויען” דעם עפ די אר… מ’טוט דאס שוין די לעצטע 100 יאר און ס’זעהט נישט אויס ווי מ’וועט אמאל ענדיגן.

שטייט דארט מיין חבר ברוך און קאטשעט זיך פאר געלעכטער קודם שטילער, און נאכדעם אזוי הויך אז מ’קען אפי’ זיך נישט מאכן ווי מ’באמערקט נישט, מוז איך איך פרעגן וואס אים דרוקט. ברוך וואס איז די מעשה אז דו לאכסט אזוי?

זאגט מיר ברוך אז הערשט יעצט פארשטייט ער פארוואס די מה יעשה’ניקעס פארפירן אז מ’מוז טוישן דעם חינוך סיסטעם ביי אונז, אזוינע אמעראצעס פון אונזערע קלוגע פאארשטייער, דער מענדל איז ממש מפליא פלאות ווי דער פארדרייט יוצרות…

אלזא איז ברוך מסביר אינפרעסטרוקטשאר איז א גאר וויכטיגע און שטארקע טובה פאר כלל ישראל.

און כדי דו זאלסט פארשטיין וואס אינפרעסטראקטשער מיינט, זאגט מיר ברוך, ווען מענדל קוקט האלב פארשעמט מיט א בליק פון איינעם וועם עס אינטערסירט נישט צו הערן דעם אמת אבער איז דאך נייגעריג…

למשל ווען דו האסט א וואכנאכט, דערמאנט מיך ברוך אז מארגן האמיר טאקע א אוואכטנאכט פון א גוטן חבר, און דארט וועל איך מיך קענען איבערצייגן וואס די ריכטיגע אפטייטש פון “אינפרעסטראקטשאר” איז, וועסטו זעהן ווי אינגעלייט קומען אריין צום וואכנאכט און אטעמען שווער.

דו ווייסט וואס דאס שווערע אטעמען איז? דאס איז א דירעקטע רעזאלטאט פון א גאר נארהאפטיגן איבערגעפולטן נאכטמאל וואס די חשוב’ע אשת חיל האט אנגעגרייט, און דער אינגערמאן ברוב חסדו וטובו האט פארלענדעט נישט פארציילנדיג פאר די חשובע אידענע אז אויפן וועג אהיים האט ער פאר צידה לדרך משנה מקום געווען פון א דעניש’ל מיט א קאווע פון זעקל צום גרויסן קערפער, און אז דאס איז געקומען קנאפע אנדערהאלבן שעה נאך דעם לאנטש וואס ער האט געקויפט קעגן איבער ביים קאפע שאפ.

ער פארציילט נישט אז דער לאנטש איז געווען א פינף און צוואנציג טולערדיגער 5 קורסיגער געשפייז. און אזוי אויך פארציילט ער נישט אז ביי אים נעבן קאמפיוטער ליגט אלס גרייט טשאקאלאדן מיט ניסעלעך אין פאל ער שפירט עטוואס ליידיג פלאץ א אינטש נאענט צום וישט וועלכעס מאכט אים טראכטן אז ער מוז אנפילן דאס געברויך מיט א מאכל אדער א טרונק.

אלנספאלס אט דער אינגערמאן קומט אריין ווען ער האלט זיך קוים דעם קערפער אויף די צוויי רחמנות’דיגע פוס וועלכע שלעפן אים מיט די לעצטע כוחות ביז ער שארט זיך צו צום ערשטן בענקל וואו ער פאלט אנידער מאכטלאז.

אט דער אינגערמאן וועם דו זעהסט איז אויסגעשעפט מאכטלאז און מוהטלאז צוליב די שווערע משא פון מאכלים און משקאות וואס ער שלעפט מיט זיך, ער שפירט זיך גארנישט ווייניגער ווי די מאפלער פון א דעליווערי טראק פאר א עסן דיסטריביוציע קאמפעני…

און דו מיינסט אודאי אז יעצט ווען ער זעצט זיך אראפ ביי דעם וואכנאכט וועט ער אביסל נוצן דעם מויל פאר די צווייט ראנגיגע פליכטן וואס זיין מויל שטעלט אהער “אטעמען”! און לאזן אביסל די קושקע’ס פארדייען די גאנצע טאג ארבייט? אה! לעבסט אין א טעות, דארט אין ווינקל ליגן 4 גאלדענע בעקעלעך, דו הערסט, גאלדענע בעקעלעך… נישט ממש גאלד אבער די וועג ווי דער זאטער אינגערמאן קוקט פארגלייזט אויף די בעקעלעך זעהט אויס ווי עס איז פון גאלד געציהרט מיט דיימאנטן.

עס נעמט נישט קיין מינוט און ער שטייט מיט א ריזיגן ברייטן פיר קאנטיגן טעלער און שפעקולירט וועלכן בעקעלע ערשט צו באזוכן, און ווי גארנישט וואלט געווען שארט זיך אריין אלע סארט פליישן, קוגלען, און פארשטייט זיך א געטראנק וועלכעס זעהט אויס אזוי רויטליך און פארשוויצט פון קעלט אין א גרויסן פלאסטישן גלאז, און ער ווענדט זיינע טריט צום מקום מוכן וואו ס’איז די נענטסטע צו די זויערע פיקל און קאלסלאו, און אזוי ציהט ער זיך ארויף די ברילן צו האלטן א בליק אויפן טאץ קעיק צו זעהן אויב ס’איז נאך דא פון די טשאקאלאד קעיק וואס לאכט אזוי צו אים, און די מערכה פאנגט זיך אן און ענדיגט זיך אין א קורצע 10 מינוט. טעלער’ס זענען ליידיג, די גלעזל אויסגעלעקט, און דער אינגערמאן דערמאנט זיך מיט איין שרעק:

“אוי געוואלד איך בין דאך זאט געווען אויפן וועג אהער?” וואו האב איך געהאט פלאץ פאר נאך?

די גוטע נייעס איז אז וועג ארויס פון וואכנאכט איז וועג אראפ, און ס’וועט נישט אויספעלן צו כאפן א הארץ אטאקע אויף די שטיגן נאך אזא שרעקליך אומדערהערטע פארברעך קעגן אייגענעם קערפער.

אט דאס ‘רופט אויס ברוך מיט פאטאס’ איז די ריכטיגע אפטייטש פון

אינ – פרעס – טראק – טשור

—

אין וואס זענען מיר פארוואנדלט געווארן? ממש ווי די ציגן אין פעלד וועלכע קענען נישט אויפהערן עסן נאר ווען ס’איז שוין נישטא קיין גראז?

זאגט מיר א אינגערמאן אז ער געדענקט נישט וואס מיינט הונגעריג, ווייל פונקט ווי ער ריטשארדזשט אלס זיין בעטעריי פון טעלעפאן ווען ס’איז נאך 80 פראצענט אנגעפוהלט, מאכט ער זיכער צו רעטשארדזשן דעם קערפער די מינוט וואס ער האט אפעטיט פאר נאך…

הזאת נעמי? א וואונדער אז די דאקטוירים זעהען א איבערפלוס פון יונגעלייט מיט דרוקענישן און רח”ל ערגערס?

ס’איז צייט זיך צו נעמען אין די האנט אריין און לעבן מיטן כלל “נישט עסן ווען ס’איז דא עסן, נאר ווען מ’איז באמת הונגעריג”. זייער סימפל.

ס’איז צייט צו ווערן מענטשליך… אראפ מיט די “אינ-פרעס-טראק-טשור מענטאליטעט.

זייטס מיר געזונט לאורך ימים ושנים טובים…